115. rocznica urodzin prof. Józefa Bogusza

Uroczystość, w której uczestniczyła rodzina Profesora – prof. Maciej Bogusz i dr Elżbieta Bogusz-Kahl z dziećmi – odbyła się przy ul. Józefa Bogusza 14 na os. Strusia w Krakowie-Nowej Hucie.

Następnie, w Domu Towarzystwa Lekarskiego odbyło się posiedzenie TLK, które otworzył prof. Igor Gościński, przewodniczący (wybrany na kolejną kadencję 2019-2022). W swoim wystąpieniu skupił się na podkreśleniu faktu najdłuższej w historii TLK, 34-letniej prezesury prof. Bogusza. Kolejny wykład – poświęcony życiu i pracy Profesora – wygłosił jego syn, prof. Maciej J. Bogusz.

Goście zebrani w Domu TLK w sali im. St. Wyspiańskiego mogli również obejrzeć pamiątki związane z profesorem Boguszem pochodzące ze zbiorów Muzeum Wydziału Lekarskiego UJ CM

Patronat nad uroczystościami objęli: Prezydent Miasta Krakowa prof. dr hab. Jacek Majchrowski, Prorektor UJ ds. Collegium Medicum prof. dr hab. Tomasz Grodzicki oraz Dziekan Wydziału Lekarskiego UJ CM prof. dr hab. Maciej Małecki.

Profesor Józef Bogusz urodził się 11 września 1904 roku w Tarnopolu w czteropokoleniowej polsko-żydowskiej rodzinie lekarskiej. W latach 1910-1914 uczęszczał do czteroklasowej Szkoły Powszechnej w Tarnopolu, a następnie w Polskim Gimnazjum w Wiedniu i III Państwowym Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie. Maturę zdał w czerwcu 1922 roku. Studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego ukończył w roku 1928. Pracę zawodową rozpoczął jako praktykant w Klinice Chirurgicznej Wydziału Lekarskiego UJ. W 1933 roku został mianowany starszym asystentem w I Klinice Chirurgii UJ. Tuż przed wybuchem II wojny światowej – 31 sierpnia 1939 roku – został zmobilizowany jako porucznik lekarz. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku, pracował w Szpitalu Wojennym nr 604, był też ordynatorem oddziału chirurgicznego szpitala przy ulicy Kurkowej we Lwowie. W 1941 roku przeprowadził się do Warszawy, gdzie mieszkał do upadku powstania w 1944 roku. Pracował na oddziale neurochirurgii szpitala im. Dzieciątka Jezus. Prowadził tam również przychodnię chirurgiczną. Podczas okupacji był także wykładowcą na tajnych kursach sanitarnych. Jako chirurg brał udział w powstaniu warszawskim. Był kierownikiem jednego ze szpitali powstańczych Armii Krajowej w dzielnicy Ochota.
Pod koniec wojny powrócił do Akademii Medycznej w Krakowie i związał się z I Katedrą i Kliniką Chirurgiczną (tzw. białą chirurgią).
Prof. Bogusz należał do krakowskiej szkoły chirurgów tarczycy. Zajmował się również chirurgią żołądka, jelit i dróg żółciowych, zagadnieniami chirurgii wieku podeszłego. Udoskonalał techniki operacji, co zaowocowało zmniejszeniem śmiertelności w operacjach nadczynnego wola z poziomu 5,3% w latach 50. do 0,8% w końcu lat 60. XX wieku. Był w Polsce pionierem chirurgicznego leczenia nowotworów przełyku i wpustu, kurczu wpustu. Zajmował się wyborem właściwego sposobu znieczulenia oraz techniki zakładania sztucznego odbytu.
Aktywnie działał na rzecz Towarzystwa Chirurgów Polskich. Był wiceprezesem, a w latach 1966–1968 prezesem Towarzystwa. Był także związany z Krakowskim Towarzystwem Lekarskim. Przez ponad 30 lat (1959-1993) pełnił funkcję jego prezesa. Był także członkiem wielu polskich i zagranicznych towarzystw naukowych, między innymi Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Międzynarodowego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, New York Academy of Sciences, International College of Surgeons, World Academy of Art and Science, Société Internationale de Chirurgie, Związku Lekarzy Polskich w Ameryce, Société Européenne de Culture. Przeszedł na emeryturę w roku 1974. Zmarł 21 marca 1993 roku w Siegen (Republika Federalna Niemiec).
Był autorem blisko 200 prac naukowych o zasięgu krajowym i międzynarodowym, poświęconych zagadnieniom polskiej chirurgii, deontologii, historii medycyny, kilku podręczników akademickich adresowanych do lekarzy i średniego personelu medycznego. Za swoją działalność naukową oraz społeczną został wyróżniony wieloma odznaczeniami. Za wkład w budowę relacji polsko-niemieckich został odznaczony w 1988 roku przez prezydenta Niemiec Richarda von Weizsäckera Wielkim Krzyżem Orderu Zasług Republiki Federalnej Niemiec. Był kawalerem Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski, Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Uzyskał tytuły honorowe: Zasłużony Nauczyciel PRL, Zasłużony Lekarz PRL. Za udział w powstaniu warszawskim otrzymał Warszawski Krzyż Powstańczy.
Obok pracy zawodowej zaangażował się w prace dokumentacyjne poświęcone zagadnieniu zdrowia podczas II wojny światowej. Wspólnie z prof. Antonim Kępińskim i dr. Stanisławem Kłodzińskim na łamach renomowanego czasopisma „Przegląd Lekarski” wydawał „Zeszyty Oświęcimskie”. Publikowano w nich prace dotyczące przeżyć więźniów obozu KL Auschwitz-Birkenau, stanu ich zdrowia, doznanych przeżyć, wstrząsów, urazów, co w znacznym stopniu przyczyniło się do gromadzenia materiałów o zbrodniach nazistowskich. „Zeszyty” stały się niezwykle ważnym forum naukowym polskim i międzynarodowym, na którym dyskutowano o zbrodniach dokonanych przez niemieckich nazistów podczas II wojny światowej.

Powrót